Massage als medicijn
We vertrekken heel vroeg (5:30 uur) uit het resort Ocas do Indio naar de stad Fortaleza. Het is druk op de weg, het leven begint vroeg omdat de zon vroeg opkomt en het heet wordt. De temperatuur is heerlijk, 25 graden, beetje bewolkt en lekker windje. In Fortaleza gaan we naar Quatro Varas, een favela die grenst aan de zee, waar de Luistergroepen begonnen zijn. Ik ben heel benieuwd wat we daar te zien krijgen. Toen Adalberto in Nederland was heeft hij foto’s laten zien van een klein parkje waar een kruidenapotheek is en allerlei ruimtes voor activiteiten. Nu gaan we het met eigen ogen zien. Spannend!
Ik ben er meteen verliefd op, een groene oase van rust en een warm welkom. Bij binnenkomst rechts een klein restaurant wat gerund wordt door vrijwillligers van een kerk uit de buurt en waar iedereen voor een klein bedrag een ontbijt of warme maaltijd kan krijgen. Het kookteam is onderdeel van de gemeenschap. Het eten is eenvoudig maar heerlijk! Bij de ingang is ook een grote tuin met kruiden die gebruikt worden bij de voetenbaden en massages. Overal bomen en plekken om te zitten. Het is een doorgangsroute van de zee naar de favela. Het is een plek waar veel zorg en aandacht is voor mensen die in moeilijke omstandigheden leven.
Op het terrein zijn verschillende ruimtes. Het centrale punt is de wachtruimte waar mensen niet in een rijtje zitten maar in een kring, en niet op een stijve stoel maar ligstoel. Er is een gastvrouw die vraagt waar mensen voor komen en schrijft ze op volgorde van binnenkomst in voor een massage of gesprek. Mensen kunnen zelf komen maar de meesten worden doorgestuurd door de huisartsenpost die grenst aan het park. En alles is gratis! In de wachtruimte worden voetenbaden gegeven aan iedereen. Rustgevende muziek klinkt en tijdens de voetenbaden. Je wordt door een stem begeleidt om te ontspannen en stil te staan bij wat je op dit moment bezig houdt. Ze kunnen meedoen andere groepsactiviteiten zoals dans en beweging, geleide meditatie of creatieve activiteiten.
Ook in dit park is weer een grote massageruimte, die ze de ruimte voor de gezondheid van de gemeenschap noemen. Er zijn verschillende kamers. Met ook een kleine gebedskamer, een spreekkamer voor de psycholoog en kamers met massagetafels. Hier wordt zorg voor het lichaam gezien als medicijn wat je nodig hebt als je je ziek voelt door depressie, verdriet en angst. Degene die de massages geven zijn vrijwilligers die hier ook een opleiding volgen als masseur waarmee ze buiten de Quatro Varas geld kunnen verdienen. Ik heb me ook hier weer liefdevol laten verzorgen. Ik ben helemaal fan geworden van deze manier van kijken naar waar we elkaar mee kunnen helpen. We raken elkaar veel te weinig aan. Ik krijg van heel veel mensen liefde, zorg en aandacht maar aanraking niet veel. Wat als je opgegroeid bent in een gewelddadige omgeving, als je nog steeds woont en leeft in een wijk waar veel geweld is, als het zoveel moeite kost om het gewone leven te leven dan is liefdevolle aanraking helend.
Dat was ook wat mensen vertelden in de individuele gesprekken die we hadden en wat we hoorden tijdens groepssessies. We spraken Igor een jonge man die vastgelopen was in zijn leven, depressief geworden en op zoek gegaan naar hulp. Via via terecht gekomen is in Quatro Varas en daar heling heeft ontvangen door de liefdevolle aandacht en nu zelf daar werkt en de opleiding psychologie aan het volgen is. Olga vertelde tijdens een groepssessie dat ze 20 jaar geleden in Quatro Varas was gekomen, weinig zelfvertrouwen had en nu een van de masseuses is. Ze vertelde ook in de groep dat het leven nog steeds moeilijk is en ze nu op moet komen voor haar recht omdat haar kinderen haar huis willen.
In het restaurant ontmoeten we Airton, de broer van Aldaberto die jurist is en zich geroepen wist om in deze favela te wonen en op te komen voor de rechten van de mensen. Vanuit de inspiratie van de bevrijdingstheologie. Toen zo’n 35 jaar geleden een fabriek gesloten werd en de arbeiders niet uitbetaald kregen is hij de arbeiders gaan helpen zich te organiseren en op te komen voor hun rechten. Dat heeft hij steeds gedaan. Inmiddels is hij in de 70, woont nog aan de rand van de favela. Indertijd heeft hij zijn broer Adalberto, die psychiater is, ook naar de favela gehaald. Hij is onder een boom gaan zitten en praten met mensen. Ze hebben een stuk grond bij de plek waar het begonnen is kunnen kopen en daar is nu het parkje Quatro Varas. Airton neemt ons mee in zijn auto door de favela, bij een familie die hij kent stappen we even uit. Hij is blij te zien dat de kleindochter van iemand die hij geholpen heeft nu een nagelstudio heeft en zelf geld kan verdienen. Je ziet dat de mensen op een klein oppervlakte leven. Aan de buitenkant ziet er het levendig en gezellig uit. Mensen praten met elkaar, de was hangt buiten, er zijn overal kleine winkels. Maar we horen ook van de coordinator Claudio (een dertiger), die opgegroeid is in de favela, dat de helft van zijn vrienden al is doodgeschoten door de politie.
We zijn hier twee en een halve dag geweest en hebben vrienden gemaakt. We vinden het jammer dat we al weer weg moeten naar Brasilia. Daar is een conferentie waar mensen uit andere steden van Brazilie en omliggende landen (Ecuador, Chili, Peru, Mexico, Dominicaanse republiek) komen. We zijn benieuwd naar hun verhalen.